Program Żyję zdrowo daje nauczycielom narzędzia, na które czekali.
W polskich szkołach o zdrowiu mówi się dużo – ale najczęściej doraźnie, niespójnie i bez realnego wsparcia – wynika z badania Fundacji ORLEN. Coraz więcej dzieci i młodzieży boryka się z problemami zdrowotnymi, takimi jak otyłość, brak aktywności fizycznej i problemy psychiczne. Nauczyciele z kolei przyznają: chcieliby działać skuteczniej, ale brakuje czasu, koordynacji i narzędzi. Program edukacyjny „Żyję zdrowo” realizowany przez Fundację ORLEN wraz z Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO) i pod honorowym patronatem Minister Edukacji odpowiada dokładnie na te potrzeby, oferując gotowe scenariusze, proste działania i realne wsparcie mentorskie.
Szkoły widzą problem, ale potrzebują systemowego podejścia
Z badania Fundacji ORLEN* przeprowadzonego wśród dyrektorów i nauczycieli jasno wynika: edukacja o zdrowiu w szkołach jest potrzebna jak nigdy wcześniej. Ale jej realizacja – jak mówią sami nauczyciele – to często zbiór pojedynczych, nieskoordynowanych działań.
„Mówi się o tym, żeby była wiedza, a mało się mówi o tym, żeby ciało było zdrowe. (…) Nie ma takiego holistycznego spojrzenia, że zdrowie to jest wszystko” – mówi jedna z nauczycielek podczas wywiadów grupowych.
Inni podkreślają, że na początku roku szkolnego brakowało osób lub zespołów odpowiedzialnych za koordynację tematu zdrowia. Odpowiedzialność się rozmywa, a działania mają charakter akcyjny, zamiast systemowego
Nawet tam, gdzie podejmowane są inicjatywy, nauczyciele często czują bezsilność wobec ich ograniczonego efektu: „Poczucie niskiej skuteczności. Trudno zbudować trwałe nawyki”, podkreślają.
Wyniki pokazały, jak ważne są relacje z rodzicami: mogą wspierać działania nauczycieli, ale bywa też, że sami potrzebują wskazówek dotyczących troski o zdrowie.
„Poprosiliśmy [rodziców], żeby zwrócili uwagę, że dzieci mają tyle energii z powodu cukru, który nie jest dla nich dobry i by spożywanie [jedzenia z dużą zawartością cukru] ograniczyli… (…) bardzo podobało nam się to, że rodzice pilnowali tego”, mówi jedna z nauczycielek.
Z badania jasno wynika, że szkole jest potrzebny program, który wypełni lukę i pomoże pracować z uczniami i rodzicami oraz systematyzuje temat w szkołach.
Emocje, stres, relacje – najbardziej potrzebne wsparcie
Choć w szkołach dużo mówi się o diecie czy ruchu, nauczyciele zgodnie wskazują, że tematy emocji, stresu, samoakceptacji i relacji są dziś kluczowe – i jednocześnie najmniej „zaopiekowane”.
„Nie czuję się przygotowana do pracy z emocjami uczniów” – przyznaje jedna z nauczycielek.
Inna dodaje: „Dzieci mają potrzebę rozmowy, ale ja też muszę zrobić swoje…”.
Wypowiedzi nauczycieli pokazują, że w codziennej pracy z dziećmi i młodzieżą mierzą się z bardzo różnymi problemami: od przeciążenia nauką, przez konflikty rówieśnicze, po narastające kryzysy psychiczne.
„W szkołach średnich bardzo wielu uczniów jest na nauczaniu indywidualnym z powodów psychicznych”, mówi jedna z nauczycielek.
Z drugiej strony – w wielu szkołach wciąż panuje przekonanie, że praca z emocjami to „nie rola nauczyciela”. Efekt? Uczniowie pozostają z problemami sami, a kadra – z poczuciem bezradności.
Niejeden nauczyciel zetknął się już z metodami promowanymi przez CEO, jak redukcja stresu poprzez ćwiczenia oddechowe. Wśród dobrych pomysłów wymieniane są też przeznaczone dla uczniów przyjazne miejsca wyciszenia albo zmiana otoczenia z typowego klasowego z rzędami ławek, na taką, która jest warsztatowa i sprzyja interakcji.
Higiena cyfrowa: nauczyciele bezradni wobec potęgi ekranu
Zarówno uczniowie, jak i rodzice spędzają coraz więcej czasu z telefonem w ręku. Szkoły najczęściej radzą sobie z tym… poprzez zakaz.
„Najlepsze, co zrobiliśmy, to absolutny zakaz używania telefonów” – mówi jeden z nauczycieli.
Ale wszyscy mają świadomość, że to za mało. Nauczyciele przyznają, że brakuje im argumentów, by przekonać uczniów i rodziców do zmiany nawyków.
„Bardzo popularne wśród dzieci jest mówienie ‘Będę youtuberem’. (…)[Potrzebuję] argumentów, które przekonają dziecko, że życie może być ciekawsze i prawdziwsze niż to, co widzą w Internecie”.
Tu także potrzebne są narzędzia – proste, atrakcyjne, gotowe do wykorzystania na lekcji.
Ruch i dietetyka – tematy obecne, ale bez przełożenia na nawyki
Choć temat zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej jest w szkołach powszechny, nauczyciele mówią otwarcie o trudnościach:
„W sklepiku są rzeczy, których nie widzę nawet w normalnym sklepie.”
„To, co się dzieje na WF-ie, to często nuda.”
Ruch postrzegany jest głównie poprzez pryzmat sportu i rywalizacji, przeznaczony głównie dla osób uzdolnionych sportowo. Jak przekonać do aktywności fizycznej te dzieci i młodzież, które się wstydzą, bo mogą narazić się na wyśmianie?
Promocja zdrowego jedzenia w szkołach to nierówna walka z przemysłem spożywczym, zachęcającym do spożycia szybkich, słodkich produktów, a także często z niezdrowymi nawykami żywieniowymi wyniesionymi z domu.
Nauczyciele chcieliby pracować inaczej – systemowo, atrakcyjnie, włączając także uczniów mniej aktywnych. Ale brakuje im pomysłów, materiałów i czasu, by je przygotować.
„Żyję zdrowo” – program, który odpowiada na realne potrzeby szkół
Na tle tych wyzwań program „Żyję zdrowo” stworzony przez Fundację ORLEN i CEO jawi się jako długo oczekiwane wsparcie.
To holistyczny, praktyczny i gotowy do wdrożenia program, który obejmuje pięć kluczowych obszarów: ruch i aktywność fizyczna; zdrowe odżywianie; higiena cyfrowa; emocje i relacje; redukcja stresu.
Co ważne: „Materiały są przygotowane tak, aby nauczyciel mógł wykorzystać je dla wzbogacenia i urozmaicenia swoich lekcji”, mówi Alina Sulgostowska, koordynatorka programu z ramienia CEO.
Co zyskuje nauczyciel?
„Przygotowując materiały, dołożyliśmy starań, aby odpowiedzieć na potrzeby zgłaszane przez nauczycieli”, podkreśla Alina Sulgostowska.
Program „Żyję zdrowo” oferuje: gotowe, praktyczne materiały, takie jak: scenariusze lekcji, instrukcje działań uczniowskich, narzędzia do pracy z emocjami i stresem, materiały multimedialne, prezenty i motywatory dla klas.
Twórcy obiecują wsparcie codziennej pracy nauczycieli.
„Program nie dokłada obowiązków – upraszcza pracę, pomagając realizować szkolne priorytety bez nadgodzin i wielomiesięcznego planowania”, mówi Alina Sulgostowska.
Wymienione są narzędzia wzmacniające dobrostan nauczycieli: superwizje, nauczycielskie grupy wsparcia, narzędzia redukcji stresu.
„Mają być realną pomocą w czasach, gdy wypalenie nauczycieli przestaje być tematem tabu”, dodaje Alina Sulgostowska.
Relacje i atmosfera w klasie mogą się stopniowo poprawiać dzięki regularnie praktykowanym prostym rytuałom i ćwiczeniom. Dzięki nim uczniowie uczą się regulować emocje, współpracować, odpoczywać i dbać o siebie nawzajem.
„Zdajemy sobie sprawę, że to nauczyciele i nauczycielki należą do kluczowych grup dbających o odporność naszego kraju. Pokazała nam to m.in. pandemia – gdy wspierali walkę z dezinformacją. Rozumiemy jak bardzo są przeciążeni, ile presji doświadczają z różnych stron”, mówi Marta Drabińska, koordynatorka programu z ramienia Fundacji ORLEN.
“Dlatego chcemy ich wspierać najpierw w budowaniu swojej odporności, dbaniu o siebie, wyrabianiu małych nawyków sprzyjających zdrowiu. Tak, by potem mogli wspierać uczniów. Ten program łączy wiedzę z praktyką, wspiera realizację kierunków polityki oświatowej, pomaga szkołom uporządkować działania prozdrowotne, jest oparty na realnych potrzebach zgłaszanych przez nauczycieli, wzmacnia i uczniów, i nauczycieli”, wymienia Marta Drabińska.
Program podkreśla też szansę, by dołączyć do ogólnopolskiej społeczności szkół, które dbają o zdrowie: Tygodnia dla Zdrowia, czy Festiwalu dla Zdrowia.
Kto dokładnie może się zgłosić?
Wychowawcy; nauczyciele edukacji zdrowotnej; nauczyciele biologii; WF-u, etyki, informatyki, nauczyciele świetlicy.
Program wystartował już w listopadzie 2025 r. dla szkół w Wielkopolsce. Od drugiego semestru, w styczniu/lutym 2026 r., program otworzy się dla szkół z całej Polski.
Nauczycielko, nauczycielu
Jeśli masz poczucie, że chcesz działać skuteczniej, ale brakuje Ci narzędzi…
Jeśli widzisz, jak bardzo uczniowie potrzebują rozmów, wsparcia i zdrowych nawyków…
Jeśli chcesz prowadzić edukację zdrowotną bez dodatkowego obciążenia…
„Żyję zdrowo” jest właśnie dla Ciebie.
„Od wielu lat, jako psycholog, w rozmowach z uczniami identyfikuję zróżnicowane problemy, które oscylują wokół emocji i relacji oraz zdrowych nawyków” – mówi jedna z osób podczas konferencji w Poznaniu, 4 listopada, rozpoczynającej pilotaż programu.
„(…)Chcielibyśmy [w szkole] zintensyfikować działania uświadamiające dzieci i rodziców na temat emocji, jak redukować stres, tworzyć zdrowe nawyki. Dlatego zdecydowaliśmy się na udział w programie [Żyję zdrowo], bo jesteśmy przekonani, że z tak wspaniałym wsparciem wdrożymy te inicjatywy i osiągniemy sukces”.
Zadbaj o uczniów. Zadbaj o siebie.
Zapisz się i dołącz do programu, który zmienia szkolną codzienność na lepsze.
_________
Zapisy trwają do wyczerpania limitu miejsc.
Program jest bezpłatny.
Żyję zdrowo to program edukacyjny Fundacji ORLEN realizowany we współpracy z Centrum Edukacji Obywatelskiej pod honorowym patronatem Minister Edukacji.
*Badanie jakościowe na próbie 38 osób, “Jaka edukacja zdrowotna w szkołach? Głos dyrektorów i nauczycieli”, lipiec 2025.
